Anasayfa
Yaş
tarafından RENK KÖRLÜĞÜ (DALTONİZM)
Normal bir insan gözü 15.000 renk tonunu fark edebilir.
Göz hastalıkları biliminin yani Oftalmolojinin en az bilinen yönlerinden biri de “Diskromatopsi” adı verilen renkli görme bozukluklarının incelenmesidir. Bu bozuklukların içerisinde en çok bilineni ise “Daltonizm” dir.
Bilinmesi gerekir ki Daltonizm yalnız renkli görme anomalilerinin kalıtımsal yönünü yansıtır. Halbuki, zaman içinde oluşan renkli görme bozukluğu da vardır
RENKLERİN ALGILANMASI
Koni adı verilen 3 tip retina hücresi sayesinde, gözümüz temel renk olan kırmızı, yeşil ve maviyi algılayabilir.
Algılanan bu sinyaller optik yollar sayesinde ve antagonist kırmızı-yeşil ve mavi-sarı çiftler halinde kodlanmış olarak beyine gönderilir.
Beyin ise görme korteks seviyesinde ve sonra diğer merkezlerde bu verileri yorumlayarak renklerin algılanmasını sağlar.
KALITIMSAL DİSKROMATOPSİLER: DALTONİZM
İki asır önce kendisi de renk körü olan İngiliz fizikçi John Dalton, renk algılama fizyolojisi üzerine keşifler yolunu açtı. Ama günümüzde dahi alınması gereken çok uzun bir mesafe daha vardır.
Son yıllarda moleküler genetik sayesinde Diskromatopsi konusunda çok ilerleme kaydedilmiştir. Aynı zamanda renklerin beyinde algılaması bize nörofizyoloji hakkında çok önemli bilgiler sağlamıştır.
Daltonizmin değişik şekilleri :
Daltonyen kişiler renkleri oluşturan üç kanala birden sahip değildirler :
Kanallardan biri eksik olabilir. Bu durumda Daltonyen kişi “dikromat” tır. Yani renkleri ancak gözünde olan iki kanal vasıtası ile algılamaktadır.
Eğer kırmızı görme hücreleri eksik ise kişi “Protanop”tur
Eğer yeşil görme hücreleri eksikse “Döteranop”tur. (en sık görülen türdür.)
Eğer mavi hücreleri eksikse “Tritanop”tur. ( en az görülen türdür.)
Kanallardan hepsi mevcuttur ama birisi hatalıdır. Bu durumda Daltonyen “Trikromat Anormal”tır.
Eğer kırmızı kanal bozuk ise kişi “Protanomal”dir.
Eğer yeşil kanal bozuk ise kişi “Döteranomal”dir.
Eğer mavi kanal bozuk ise kişi “Tritanomal”dir.
Daltonyen Geni :
Günlük yaşamda “Trikromat Anormal”lerin hataları fark edilmez. Buna karşılık “Dikromatlar”da iş hayatlarını etkileyen çok önemli renk karışıklıkları mevcuttur.
Halk arasında “Daltonyen”lerin yeşil ile kırmızıyı karıştırdıkları söylenir. Aslında onların renk dünyası normal kişilerin renk dünyasından çok farklıdır ve temel olarak iki renkten oluşur. Bu renkler mavi ve sarıdır; ama çok büyük nüanslarla birliktedir.
Daltonizmin kalıtımsal geçişi :
En sık karşılaşılan iki çeşit için (kırmızı ve yeşil) hücrelerin eksikliğinde kalıtımsal geçiş sekse bağlı X kromozomu ile olur.
Yani bir erkek çocuk Daltonyen olması için annesinin X kromozomunda ki Daltonizm genini çocuğuna geçirmesi yeterlidir.
Buna karşılık kız çocuk için yalnız annesinden gelen X kromozomu yeterli değildir. Çünkü, aynı zamanda babasında ki X kromozomundan da Daltonizm genini alması gerekir. Bu nedenle kızların renk körü olmaları çok daha zordur.
X kromozomunda Daltonizm geni taşıyan her erkek çocuk mutlaka Daltonyen’dir.
Buna karşılık bir tek X kromozomunda Daltonizm geni taşıyan kız çocuk Daltonyen değildir. Çünkü her iki X kromozomunun da Daltonyen geni taşıması gerekir.
Demek ki hatalı gen taşıyıcılarının çocuklarında risk ve oranları istatistik olarak saptanabilir. Dünya üzerinde Daltonyen kişilerin oranı erkeklerde % 8, kadınlarda ise % 0,5’tir.
Daltonizm bir hastalık değildir.
Demek ki hiçbir şekilde ölüm nedeni değildir.Şimdiye kadar Daltonyen kişilerin renk görmelerinde hiçbir düzelme olmaz iken üzerinde çalıştığımız “Renk Körlüğü Lensleri” ile ( gözde olduğu sürece ) belirgin düzelme olmaktadır.
Tarama ve mesleki seçim :
Daha ileriki yaşlarda hatalarını önlemek için genç Daltonyen kişilerin okul öncesi ve profesyonel hayat öncesinde anomalilerinin bilinmesi gerekir.
Bunu yalnız göz doktoru saptayabilir ve diskromatopsi oranını belirleyebilir. Bu tanı ileride meslek seçiminde çok önemli faydalar sağlar.
Sonradan kazanılan Diskromatopsiler :
Bazı göz veya genel vücut hastalıklarında ( glokom, diyabet.. ) hasta tarafından fark edilmemesine rağmen, renk görmelerinde bozukluklar olabilir. Bu anomalilerin bulunması tanı açısından doktora çok fayda sağlar. Çünkü, bu anomaliler hastalık öncesi ortaya çıkar. Saptanmaları da tedaviye daha çabuk geçilmesini sağlar.
Hiç düzelme olmayan kalıtımsal Diskromatopsilerin aksine, sonradan kazanılan akiz renk körlükleri hastalık süresince değişkendir ve esas hastalığın tedavisi ile düzelebilir.
Akromatopsi :
Akromatopsi çok nadirdir ve yeryüzünde rastlanma oranı 1/ 40.000’dir. Bu kişilerde retina konilerinin üç temel renk pigmentlerinden hiçbiri olmadığı için kişi dünyayı siyah-beyaz fotoğraflardaki gibi grinin tonlarında görür.
Daltonyenlere Yasak Olan Meslekler :
Taşıma Sektöründe ki Meslekler
Ordu : Pilot, teknisyenler ve araç kullananlar.
Sivil Havacılık : Pilot ve teknisyenler, hava kontrolörleri.
Denizcilik : Denizciler ve subaylar.
Demiryolları : Makinistler
Toplu Taşımacılık : Otobüs, metro şöförleri.
Güvenlik Sektöründe ki Meslekler
Polis, Jandarma Gümrükçüler İtfaiyeciler
Diğer Meslekler
Elektrik ve elektronik çalışanları
Laboratuar : Teknisyenler, eczacılar
Tekstil ve Baskı Mesleğinde çalışanlar
Boya ve Fotoğraf mesleklerinde çalışanlar.
Işıkçılar (Tiyatro, sinema, televizyon)
Ayırma işinde çalışanlar (Meyve,sebze ayıranlar)
._________________________________________________________________________________________________________________________
Normal bir insan gözü 15.000 renk tonunu fark edebilir.
Göz hastalıkları biliminin yani Oftalmolojinin en az bilinen yönlerinden biri de “Diskromatopsi” adı verilen renkli görme bozukluklarının incelenmesidir. Bu bozuklukların içerisinde en çok bilineni ise “Daltonizm” dir.
Bilinmesi gerekir ki Daltonizm yalnız renkli görme anomalilerinin kalıtımsal yönünü yansıtır. Halbuki, zaman içinde oluşan renkli görme bozukluğu da vardır
RENKLERİN ALGILANMASI
Koni adı verilen 3 tip retina hücresi sayesinde, gözümüz temel renk olan kırmızı, yeşil ve maviyi algılayabilir.
Algılanan bu sinyaller optik yollar sayesinde ve antagonist kırmızı-yeşil ve mavi-sarı çiftler halinde kodlanmış olarak beyine gönderilir.
Beyin ise görme korteks seviyesinde ve sonra diğer merkezlerde bu verileri yorumlayarak renklerin algılanmasını sağlar.
KALITIMSAL DİSKROMATOPSİLER: DALTONİZM
İki asır önce kendisi de renk körü olan İngiliz fizikçi John Dalton, renk algılama fizyolojisi üzerine keşifler yolunu açtı. Ama günümüzde dahi alınması gereken çok uzun bir mesafe daha vardır.
Son yıllarda moleküler genetik sayesinde Diskromatopsi konusunda çok ilerleme kaydedilmiştir. Aynı zamanda renklerin beyinde algılaması bize nörofizyoloji hakkında çok önemli bilgiler sağlamıştır.
Daltonizmin değişik şekilleri :
Daltonyen kişiler renkleri oluşturan üç kanala birden sahip değildirler :
Kanallardan biri eksik olabilir. Bu durumda Daltonyen kişi “dikromat” tır. Yani renkleri ancak gözünde olan iki kanal vasıtası ile algılamaktadır.
Eğer kırmızı görme hücreleri eksik ise kişi “Protanop”tur
Eğer yeşil görme hücreleri eksikse “Döteranop”tur. (en sık görülen türdür.)
Eğer mavi hücreleri eksikse “Tritanop”tur. ( en az görülen türdür.)
Kanallardan hepsi mevcuttur ama birisi hatalıdır. Bu durumda Daltonyen “Trikromat Anormal”tır.
Eğer kırmızı kanal bozuk ise kişi “Protanomal”dir.
Eğer yeşil kanal bozuk ise kişi “Döteranomal”dir.
Eğer mavi kanal bozuk ise kişi “Tritanomal”dir.
Daltonyen Geni :
Günlük yaşamda “Trikromat Anormal”lerin hataları fark edilmez. Buna karşılık “Dikromatlar”da iş hayatlarını etkileyen çok önemli renk karışıklıkları mevcuttur.
Halk arasında “Daltonyen”lerin yeşil ile kırmızıyı karıştırdıkları söylenir. Aslında onların renk dünyası normal kişilerin renk dünyasından çok farklıdır ve temel olarak iki renkten oluşur. Bu renkler mavi ve sarıdır; ama çok büyük nüanslarla birliktedir.
Daltonizmin kalıtımsal geçişi :
En sık karşılaşılan iki çeşit için (kırmızı ve yeşil) hücrelerin eksikliğinde kalıtımsal geçiş sekse bağlı X kromozomu ile olur.
Yani bir erkek çocuk Daltonyen olması için annesinin X kromozomunda ki Daltonizm genini çocuğuna geçirmesi yeterlidir.
Buna karşılık kız çocuk için yalnız annesinden gelen X kromozomu yeterli değildir. Çünkü, aynı zamanda babasında ki X kromozomundan da Daltonizm genini alması gerekir. Bu nedenle kızların renk körü olmaları çok daha zordur.
X kromozomunda Daltonizm geni taşıyan her erkek çocuk mutlaka Daltonyen’dir.
Buna karşılık bir tek X kromozomunda Daltonizm geni taşıyan kız çocuk Daltonyen değildir. Çünkü her iki X kromozomunun da Daltonyen geni taşıması gerekir.
Demek ki hatalı gen taşıyıcılarının çocuklarında risk ve oranları istatistik olarak saptanabilir. Dünya üzerinde Daltonyen kişilerin oranı erkeklerde % 8, kadınlarda ise % 0,5’tir.
Daltonizm bir hastalık değildir.
Demek ki hiçbir şekilde ölüm nedeni değildir.Şimdiye kadar Daltonyen kişilerin renk görmelerinde hiçbir düzelme olmaz iken üzerinde çalıştığımız “Renk Körlüğü Lensleri” ile ( gözde olduğu sürece ) belirgin düzelme olmaktadır.
Tarama ve mesleki seçim :
Daha ileriki yaşlarda hatalarını önlemek için genç Daltonyen kişilerin okul öncesi ve profesyonel hayat öncesinde anomalilerinin bilinmesi gerekir.
Bunu yalnız göz doktoru saptayabilir ve diskromatopsi oranını belirleyebilir. Bu tanı ileride meslek seçiminde çok önemli faydalar sağlar.
Sonradan kazanılan Diskromatopsiler :
Bazı göz veya genel vücut hastalıklarında ( glokom, diyabet.. ) hasta tarafından fark edilmemesine rağmen, renk görmelerinde bozukluklar olabilir. Bu anomalilerin bulunması tanı açısından doktora çok fayda sağlar. Çünkü, bu anomaliler hastalık öncesi ortaya çıkar. Saptanmaları da tedaviye daha çabuk geçilmesini sağlar.
Hiç düzelme olmayan kalıtımsal Diskromatopsilerin aksine, sonradan kazanılan akiz renk körlükleri hastalık süresince değişkendir ve esas hastalığın tedavisi ile düzelebilir.
Akromatopsi :
Akromatopsi çok nadirdir ve yeryüzünde rastlanma oranı 1/ 40.000’dir. Bu kişilerde retina konilerinin üç temel renk pigmentlerinden hiçbiri olmadığı için kişi dünyayı siyah-beyaz fotoğraflardaki gibi grinin tonlarında görür.
Daltonyenlere Yasak Olan Meslekler :
Taşıma Sektöründe ki Meslekler
Ordu : Pilot, teknisyenler ve araç kullananlar.
Sivil Havacılık : Pilot ve teknisyenler, hava kontrolörleri.
Denizcilik : Denizciler ve subaylar.
Demiryolları : Makinistler
Toplu Taşımacılık : Otobüs, metro şöförleri.
Güvenlik Sektöründe ki Meslekler
Polis, Jandarma Gümrükçüler İtfaiyeciler
Diğer Meslekler
Elektrik ve elektronik çalışanları
Laboratuar : Teknisyenler, eczacılar
Tekstil ve Baskı Mesleğinde çalışanlar
Boya ve Fotoğraf mesleklerinde çalışanlar.
Işıkçılar (Tiyatro, sinema, televizyon)
Ayırma işinde çalışanlar (Meyve,sebze ayıranlar)
._________________________________________________________________________________________________________________________
