Anasayfa
Yaş
tarafından Uyuz
Bulaşıcı ve kaşıntılı bir hastalık. Uyuzun amili. Sarcopets scabiei ismi verilen bir parazittir. İnsanlarda hastalık yapan, parazitin dişisidir, erkeğinden çok büyüktür ve gözle küçük bir nokta gibi görülür. Bunlar derinin boynuzsu tabakasında yerleşirler, günde 1 mm yol açarlar ve bir yumurta yumurtlarlar.
Uyuzun kaynağı hasta insanlardır. Her ne kadar attan, koyundan bulaşma olabilirse de hayvanlardan geçen uyuz çeşitleri birkaç günden fazla yaşamamaktadır. Uyuz amili, insandan insana aynı yatakta yatmak ve sıkı temasla geçer. Dolaylı bulaşma çok nadir olur, çünkü uyuz amilleri, insan derisini ancak yatak hararetinde terk ederler.
Uyuz, her yaşta ve her çeşit insanda görülebilir. Bir ev, aile hastalığı olup, eve girince herkesi yakalar. Ev hayatının özellikleri ve bilgisizlik bulaşmayı kolaylaştırır. Uyuz; savaş, açlık, deprem ve diğer sıkıntılı hallerde artar. Uyuzda kuluçka devresinden bahsetmek doğru olmazsa da ilk gelen uyuz amilinin çoğalarak uyuz belirtileri göstermesi için birkaç hafta geçmesi lazımdır.
Uyuz amili, deri içinde tünel açarak ilerler. Bu tüneller dışardan bakıldığında zikzaklı çizgiler halinde görülür. Tünelin içindeki böcek, bilhassa geceleri ve sıcakta hareket eder ve bu sırada müthiş bir kaşıntı uyarır. Kaşınan yerler zedelenir, kanar, iltihaplanır, kabuklanır.
Uyuz yetişkinlerde; el parmak arasında, bilekte, dirsek, koltukaltı çukuru ön yüzünde, kuşak yerinin bütün boyunca, kaba etlerde, dizlerde, meme ucunda, erkeklerde kamışın uç kısmında yerleşir. Çocuklarda eliçi, ayak tabanı, kulak ve yüzde de yerleşebilir. Uyuz tedavi edilmezse aylar sonra kendiliğinden iyi olabilir veya müzminleşebilir ki bu durum, bulaşmada çok önemlidir.
Tedavi: Tedavi, bütün aile fertlerine aynı anda uygulanmazsa, başarısız kalır. Tedavide; Wilkinson pomat, Kwell, Scatin gibi ilaçlardan biri kullanılabilir. Şahıs önce keseli bir banyo yapar ve banyoyu müteakip ilacını boynundan tırnağına kadar ovarak sürer ve elbiselerini giyer. 24 saat sonra yıkanmadan aynı şekilde ilacını sürer. 24 saat sonra da iyice yıkanır, ilaç sürünmez ve yeni elbiselerini giyer. Eski elbiseler, yatak takımları ise kaynatılır, ütülenir. İyileşme olmayan hallerde 7-10 gün sonra tedavi tekrarlanır. Başarılı uygulamaya rağmen 1-2 hafta kaşınma devam edebilir.
Uyuz ehil ve vahşî hayvanlarda da görülen bir hastalıktır. Genellikle uyuza tutulan hayvanlarda kıllar dökülür, deride kepeklenme, kabuklanma ve şiddetli kaşıntılar olur. Hasta hayvanlarla temasta bulunan herkese bulaşan bu hastalık, bilhassa seyis ve hayvan bakıcılarında daha çok görülmektedir. Hayvan uyuzu amilleri deri içine girmedikleri için tedavisi kolaydır. İlk şart hayvandan uzaklaşmaktır.
Memleketimizde sık rastlanan bir uyuz çeşidi de arpa uyuzudur. Buğday, arpa, mısır, fasulye gibi hububat tozlarından bulaşır. Deride şiddetli kaşıntı ve döküntüler olur. Belirtiler 3-4 günde şiddetlenip sonra yavaş yavaş iyiliğe döner. Tedavi için sirkeli veya tuzlu suyla yıkanmak kafidir.Yüzyılların Problemi: Uyuz
İnsanlık tarihinde bit, pire ve uyuz zengin ve yoksul ayırmaksızın sorun yaratmıştır. Öyle ki 'toplum içinde kaşınmanın veya kaşınmaya neden olan haşerelerin yakalanması ve toplum içinde öldürülmesinin' ayıp olduğu prenseslerin temel görgü eğitimindeydi.
Günümüzde uyuz, insanlar arasında doğrudan doğruya temas ile bulaşarak sorun yaratmaya devam etmektedir. Hastalık 30 yıllık dönemlerde salgınlar halinde görülmektedir. 15 yıl sakin geçen bir devreyi 15 yıllık bir salgın eğrisi izler. Bunun nedeninin insanlarda gelişen böceğe karşı direnç olduğu tahmin edilmektedir.
Uyuz İle İlgili Bunları Biliyor Musunuz?
Uyuzun sıklığı sonbahar ve kış aylarında artar.
Okullar ve toplu yaşam alanlarında uyuzun ortaya çıkma ihtimali yüksektir.
Uyuzun en önemli özelliği olan gece kaşıntısı, bulaşmadan sonra 3 gün ile 6 hafta arasında değişen sürelerde olmak üzere en çok 15 gün ile 1 ay sonra başlar. Kaşıntı, tedavi edildikten 2 hafta sonrasına kadar devam edebilir.
Uyuz Nedir?
Uyuz halk arasında 'gale' veya 'gidişik' olarak da bilinir. Uyuz böceği, 'Sarcoptes Scabiei Von Hominis' ancak bir mikroskop ya da büyüteç yardımı ile görülebilecek büyüklüktedir ve tüm yaşamını insan vücudunda geçirir. Kişiden kişiye yakın temas ile geçer. Böcek derinin üst katmanlarında tüneller açarak ilerler ve kaşıntıya sebep olur. Bu kaşıntı sonucunda deride iltihaplanma görülebilir. Uyuz hastalığının pislikle bir ilgisi yoktur, böcek temiz bir ciltte de yaşayabilir; uyuzun kirli insanların hastalığı olduğu inancı doğru değildir!!!
Belirtileri Nelerdir?
Uyuzlu hastalar en çok gece kaşıntılarından şikayet ederler. Bu hastayı uykusundan dahi uyandırabilir. Gündüzleri ise hastanın hareketsiz kaldığı dönemlerde, dayanılması daha kolay bir kaşıntı görülebilir. Ayrıca 1 cm ye varan kırık çizgi veya S şeklindeki tüneller uyuzun spesifik belirtileri arasında sayılabilir. Tünelin tavanındaki deliklerin kirle dolması, çizgi üzerinde siyah noktaların belirmesine neden olur. Bu noktalar hastalığın teşhisinde önemlidir. Tünellerin ucunda veya onlardan bağımsız olarak, inci tanesine benzeyen veziküller de vardır. Bu tüneller en çok %85 eller ve bilekler olmak üzere ön kollarda ve erkeklerde genital bölgede lokalizedir. Uyuz böceğinin en çok el parmaklarının araları, bilekler, kolların iç kısımları, genital bölge, karnın alt kısmı, kalçalar ve bacaklara yerleştiği görülür. Göğüs, sırt ve baş tutulmayan bölgelerdir ancak bebeklerde tüm deri yüzeyinde uyuz görülebilir.
Uyuz Nasıl Bulaşır?
Uyuz, uygun şartlar olduğunda toplumda kolayca yayılma riski olan bulaşıcı bir hastalıktır. Bulaşma kaynağı, uyuz böceği bulaşmış insanlardır. Çoğu kimse uyuzu cinsel temasla bulaşan hastalıklar arasında kabul etse de, bulaşma cinsel temastan çok, yakın temasla olur. Hastalığın bebek ve çocuklarda sıkça görülmesi de bunu doğrular. Uyuzlu bir kimse aile bireylerine hastalığı kolayca bulaştırır. Dans etme, el sıkışma gibi temaslar da bulaşma nedeni olabilir. Hastaya ait çamaşır, çarşaf ve diğer eşyaların başkaları tarafından kullanılması, yukarıdakilere oranla daha az görülen bulaşma şekilleridir.
Korunma Yolları Nelerdir?
Uyuzlu kişilerle yakın temastan kaçınmalı, uyuz rastlanan kişilerin tüm ailelerinin kontrolleri yapılmalı ve bulaşmanın olası olduğu aile dışı arkadaş veya akrabalar uyarılmalı.
Uyuzlu hastanın kullandığı ya da kullanmış olabileceği çamaşır, çarşafın vs. ortak kullanılmasını önlemeli,
Hijyene dikkat edilmeli. Uyuz böceği eşyalar üzerinde 2-3 gün yaşayabildiği için tüm eşyalar ve giysiler kaynar su ile 20 dakika süre ile yıkanmalı, tüm giysilerin (elbiseler, çarşaf, astık kılıfları vs.) özellikle vücutla temas eden iç bölgeleri sıcak ütü ile ütülenmeli, tüm ev ve araba elektrik süpürgesi ile temizlenmeli.
Uyuz tedavisinde etkili bir ajan olan permetrin içeren deri kremi kullanılmalı ve uyuzlu bir kişi de olsa tüm aile bireyleri tedavi edilmeli.
Uyuz Nasıl Tedavi Edilir?
Eski Tedavi Yöntemleri
Lindan
Diğer bir adı gamma benzan heksaklorid olan Lindan, topikal emilimin ardından nörotoksik bir risk taşıyabilmektedir. Bu nedenle dünyanın pek çok ülkesinde yasaklanmıştır. Böceğin bu ilaca direnç geliştirdiği de çeşitli yayınlarda yer almaktadır. Yaygın deri enfeksiyonu görülen vakalarda Lindan kullanılmaz. Bunun ötesinde 3-4 yaşın altındaki çocuklara ancak doktor eşliğinde uygulanabilir. Lindanın uygulandığı yerde 12-24 saat sürülü kalması ve tedavinin tekrarlanması gerekir.
Benzil Benzoat
Etkili bir maddedir. Ne var ki enfeksiyon sonrası deri tahrişlerine ve egzama lezyonlarına yol açmaktadır. Bunun yanı sıra benzil benzoatlı preparatların en az iki kere uygulanması gerekir ve bunların pek hoş olmayan kokuları vardır.
Yeni Tedavi Yöntemi
Permetrin 2. Jenerasyon
1973'de ışığa dayanıklı permetrin İngiltere'de geliştirilmiştir. Günümüzde permetrin içeren deri kremi güvenlik, kullanım kolaylığı ve cilde yan etkileri açısından dermatologlar tarafından en çok tercih edilen ürün grubudur. 2 aylık bebeklerde dahi kullanılabilir. Permetrine karşı görülen yan etkiler çok azdır, en sık rapor edilen yan etki kaşıntıdır. Bunun uyuzdan mı yoksa ilaçtan mı kaynaklandığını belirlemek güçtür. Uyuz lezyonları görülmese de aile boyu tedavi tavsiye edilir. Tedaviyi takiben tüm giysilerin, yatak takımlarının sıcak su ile 20 dakika süre ile yıkanması ve iç yüzeylerinin sıcak ütü ile ütülenmesi tavsiye edilir.
Tedavi Bitti, Hala Kaşıntı Var!!
Meraklanmayın, bu tedavinin başarıya ulaşmadığı anlamına gelmez. Kaşıntı, tedavi bittikten sonra iki hafta daha sürebilir. Kaşıntı deri altında kalan ölü böcek ve kalıntılar deri yenilenip üstteki deri tabakasının değişimi ile atılacaktır. Bu döneme kadar ise oluşan alerjik reaksiyon sonucu hastada kaşıntı görülebilir. Bu durumda kaşıntıyı gidermek için akrivostin içeren antihistaminik özellikte bir ürün kullanılabilir.
Bulaşıcı ve kaşıntılı bir hastalık. Uyuzun amili. Sarcopets scabiei ismi verilen bir parazittir. İnsanlarda hastalık yapan, parazitin dişisidir, erkeğinden çok büyüktür ve gözle küçük bir nokta gibi görülür. Bunlar derinin boynuzsu tabakasında yerleşirler, günde 1 mm yol açarlar ve bir yumurta yumurtlarlar.
Uyuzun kaynağı hasta insanlardır. Her ne kadar attan, koyundan bulaşma olabilirse de hayvanlardan geçen uyuz çeşitleri birkaç günden fazla yaşamamaktadır. Uyuz amili, insandan insana aynı yatakta yatmak ve sıkı temasla geçer. Dolaylı bulaşma çok nadir olur, çünkü uyuz amilleri, insan derisini ancak yatak hararetinde terk ederler.
Uyuz, her yaşta ve her çeşit insanda görülebilir. Bir ev, aile hastalığı olup, eve girince herkesi yakalar. Ev hayatının özellikleri ve bilgisizlik bulaşmayı kolaylaştırır. Uyuz; savaş, açlık, deprem ve diğer sıkıntılı hallerde artar. Uyuzda kuluçka devresinden bahsetmek doğru olmazsa da ilk gelen uyuz amilinin çoğalarak uyuz belirtileri göstermesi için birkaç hafta geçmesi lazımdır.
Uyuz amili, deri içinde tünel açarak ilerler. Bu tüneller dışardan bakıldığında zikzaklı çizgiler halinde görülür. Tünelin içindeki böcek, bilhassa geceleri ve sıcakta hareket eder ve bu sırada müthiş bir kaşıntı uyarır. Kaşınan yerler zedelenir, kanar, iltihaplanır, kabuklanır.
Uyuz yetişkinlerde; el parmak arasında, bilekte, dirsek, koltukaltı çukuru ön yüzünde, kuşak yerinin bütün boyunca, kaba etlerde, dizlerde, meme ucunda, erkeklerde kamışın uç kısmında yerleşir. Çocuklarda eliçi, ayak tabanı, kulak ve yüzde de yerleşebilir. Uyuz tedavi edilmezse aylar sonra kendiliğinden iyi olabilir veya müzminleşebilir ki bu durum, bulaşmada çok önemlidir.
Tedavi: Tedavi, bütün aile fertlerine aynı anda uygulanmazsa, başarısız kalır. Tedavide; Wilkinson pomat, Kwell, Scatin gibi ilaçlardan biri kullanılabilir. Şahıs önce keseli bir banyo yapar ve banyoyu müteakip ilacını boynundan tırnağına kadar ovarak sürer ve elbiselerini giyer. 24 saat sonra yıkanmadan aynı şekilde ilacını sürer. 24 saat sonra da iyice yıkanır, ilaç sürünmez ve yeni elbiselerini giyer. Eski elbiseler, yatak takımları ise kaynatılır, ütülenir. İyileşme olmayan hallerde 7-10 gün sonra tedavi tekrarlanır. Başarılı uygulamaya rağmen 1-2 hafta kaşınma devam edebilir.
Uyuz ehil ve vahşî hayvanlarda da görülen bir hastalıktır. Genellikle uyuza tutulan hayvanlarda kıllar dökülür, deride kepeklenme, kabuklanma ve şiddetli kaşıntılar olur. Hasta hayvanlarla temasta bulunan herkese bulaşan bu hastalık, bilhassa seyis ve hayvan bakıcılarında daha çok görülmektedir. Hayvan uyuzu amilleri deri içine girmedikleri için tedavisi kolaydır. İlk şart hayvandan uzaklaşmaktır.
Memleketimizde sık rastlanan bir uyuz çeşidi de arpa uyuzudur. Buğday, arpa, mısır, fasulye gibi hububat tozlarından bulaşır. Deride şiddetli kaşıntı ve döküntüler olur. Belirtiler 3-4 günde şiddetlenip sonra yavaş yavaş iyiliğe döner. Tedavi için sirkeli veya tuzlu suyla yıkanmak kafidir.Yüzyılların Problemi: Uyuz
İnsanlık tarihinde bit, pire ve uyuz zengin ve yoksul ayırmaksızın sorun yaratmıştır. Öyle ki 'toplum içinde kaşınmanın veya kaşınmaya neden olan haşerelerin yakalanması ve toplum içinde öldürülmesinin' ayıp olduğu prenseslerin temel görgü eğitimindeydi.
Günümüzde uyuz, insanlar arasında doğrudan doğruya temas ile bulaşarak sorun yaratmaya devam etmektedir. Hastalık 30 yıllık dönemlerde salgınlar halinde görülmektedir. 15 yıl sakin geçen bir devreyi 15 yıllık bir salgın eğrisi izler. Bunun nedeninin insanlarda gelişen böceğe karşı direnç olduğu tahmin edilmektedir.
Uyuz İle İlgili Bunları Biliyor Musunuz?
Uyuzun sıklığı sonbahar ve kış aylarında artar.
Okullar ve toplu yaşam alanlarında uyuzun ortaya çıkma ihtimali yüksektir.
Uyuzun en önemli özelliği olan gece kaşıntısı, bulaşmadan sonra 3 gün ile 6 hafta arasında değişen sürelerde olmak üzere en çok 15 gün ile 1 ay sonra başlar. Kaşıntı, tedavi edildikten 2 hafta sonrasına kadar devam edebilir.
Uyuz Nedir?
Uyuz halk arasında 'gale' veya 'gidişik' olarak da bilinir. Uyuz böceği, 'Sarcoptes Scabiei Von Hominis' ancak bir mikroskop ya da büyüteç yardımı ile görülebilecek büyüklüktedir ve tüm yaşamını insan vücudunda geçirir. Kişiden kişiye yakın temas ile geçer. Böcek derinin üst katmanlarında tüneller açarak ilerler ve kaşıntıya sebep olur. Bu kaşıntı sonucunda deride iltihaplanma görülebilir. Uyuz hastalığının pislikle bir ilgisi yoktur, böcek temiz bir ciltte de yaşayabilir; uyuzun kirli insanların hastalığı olduğu inancı doğru değildir!!!
Belirtileri Nelerdir?
Uyuzlu hastalar en çok gece kaşıntılarından şikayet ederler. Bu hastayı uykusundan dahi uyandırabilir. Gündüzleri ise hastanın hareketsiz kaldığı dönemlerde, dayanılması daha kolay bir kaşıntı görülebilir. Ayrıca 1 cm ye varan kırık çizgi veya S şeklindeki tüneller uyuzun spesifik belirtileri arasında sayılabilir. Tünelin tavanındaki deliklerin kirle dolması, çizgi üzerinde siyah noktaların belirmesine neden olur. Bu noktalar hastalığın teşhisinde önemlidir. Tünellerin ucunda veya onlardan bağımsız olarak, inci tanesine benzeyen veziküller de vardır. Bu tüneller en çok %85 eller ve bilekler olmak üzere ön kollarda ve erkeklerde genital bölgede lokalizedir. Uyuz böceğinin en çok el parmaklarının araları, bilekler, kolların iç kısımları, genital bölge, karnın alt kısmı, kalçalar ve bacaklara yerleştiği görülür. Göğüs, sırt ve baş tutulmayan bölgelerdir ancak bebeklerde tüm deri yüzeyinde uyuz görülebilir.
Uyuz Nasıl Bulaşır?
Uyuz, uygun şartlar olduğunda toplumda kolayca yayılma riski olan bulaşıcı bir hastalıktır. Bulaşma kaynağı, uyuz böceği bulaşmış insanlardır. Çoğu kimse uyuzu cinsel temasla bulaşan hastalıklar arasında kabul etse de, bulaşma cinsel temastan çok, yakın temasla olur. Hastalığın bebek ve çocuklarda sıkça görülmesi de bunu doğrular. Uyuzlu bir kimse aile bireylerine hastalığı kolayca bulaştırır. Dans etme, el sıkışma gibi temaslar da bulaşma nedeni olabilir. Hastaya ait çamaşır, çarşaf ve diğer eşyaların başkaları tarafından kullanılması, yukarıdakilere oranla daha az görülen bulaşma şekilleridir.
Korunma Yolları Nelerdir?
Uyuzlu kişilerle yakın temastan kaçınmalı, uyuz rastlanan kişilerin tüm ailelerinin kontrolleri yapılmalı ve bulaşmanın olası olduğu aile dışı arkadaş veya akrabalar uyarılmalı.
Uyuzlu hastanın kullandığı ya da kullanmış olabileceği çamaşır, çarşafın vs. ortak kullanılmasını önlemeli,
Hijyene dikkat edilmeli. Uyuz böceği eşyalar üzerinde 2-3 gün yaşayabildiği için tüm eşyalar ve giysiler kaynar su ile 20 dakika süre ile yıkanmalı, tüm giysilerin (elbiseler, çarşaf, astık kılıfları vs.) özellikle vücutla temas eden iç bölgeleri sıcak ütü ile ütülenmeli, tüm ev ve araba elektrik süpürgesi ile temizlenmeli.
Uyuz tedavisinde etkili bir ajan olan permetrin içeren deri kremi kullanılmalı ve uyuzlu bir kişi de olsa tüm aile bireyleri tedavi edilmeli.
Uyuz Nasıl Tedavi Edilir?
Eski Tedavi Yöntemleri
Lindan
Diğer bir adı gamma benzan heksaklorid olan Lindan, topikal emilimin ardından nörotoksik bir risk taşıyabilmektedir. Bu nedenle dünyanın pek çok ülkesinde yasaklanmıştır. Böceğin bu ilaca direnç geliştirdiği de çeşitli yayınlarda yer almaktadır. Yaygın deri enfeksiyonu görülen vakalarda Lindan kullanılmaz. Bunun ötesinde 3-4 yaşın altındaki çocuklara ancak doktor eşliğinde uygulanabilir. Lindanın uygulandığı yerde 12-24 saat sürülü kalması ve tedavinin tekrarlanması gerekir.
Benzil Benzoat
Etkili bir maddedir. Ne var ki enfeksiyon sonrası deri tahrişlerine ve egzama lezyonlarına yol açmaktadır. Bunun yanı sıra benzil benzoatlı preparatların en az iki kere uygulanması gerekir ve bunların pek hoş olmayan kokuları vardır.
Yeni Tedavi Yöntemi
Permetrin 2. Jenerasyon
1973'de ışığa dayanıklı permetrin İngiltere'de geliştirilmiştir. Günümüzde permetrin içeren deri kremi güvenlik, kullanım kolaylığı ve cilde yan etkileri açısından dermatologlar tarafından en çok tercih edilen ürün grubudur. 2 aylık bebeklerde dahi kullanılabilir. Permetrine karşı görülen yan etkiler çok azdır, en sık rapor edilen yan etki kaşıntıdır. Bunun uyuzdan mı yoksa ilaçtan mı kaynaklandığını belirlemek güçtür. Uyuz lezyonları görülmese de aile boyu tedavi tavsiye edilir. Tedaviyi takiben tüm giysilerin, yatak takımlarının sıcak su ile 20 dakika süre ile yıkanması ve iç yüzeylerinin sıcak ütü ile ütülenmesi tavsiye edilir.
Tedavi Bitti, Hala Kaşıntı Var!!
Meraklanmayın, bu tedavinin başarıya ulaşmadığı anlamına gelmez. Kaşıntı, tedavi bittikten sonra iki hafta daha sürebilir. Kaşıntı deri altında kalan ölü böcek ve kalıntılar deri yenilenip üstteki deri tabakasının değişimi ile atılacaktır. Bu döneme kadar ise oluşan alerjik reaksiyon sonucu hastada kaşıntı görülebilir. Bu durumda kaşıntıyı gidermek için akrivostin içeren antihistaminik özellikte bir ürün kullanılabilir.
